بهره برداری و نگهداری از سیستم های تصفیه آب و فاضلاب
دستورالعمل بهره برداری از تصفیه خانه فاضلاب یا بهره برداری از پکیج تصفیه فاضلاب شامل کلیه روش ها ، دستورالعمل ها و نکاتی است که به منظور تعمیر ، نگهداری ، اپراتوری ، راهبری و بهره برداری از سیستم های تصفیه فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به اینکه روش های مورد استفاده در تصفیه پساب ها بسیار متنوع می باشد لذا راهنمای بهره برداری از تصفیه خانه فاضلاب باید بر اساس فرایند تصفیه خانه و به صورت مجزا برای هر سیستم توسط طراح به صورت یک دفترچه راهنما تهیه و در اختیار سرپرست و اپراتور تصفیه خانه قرار گیرد. در این بخش به ارائه موارد کلی که در بهره برداری از سیستم های تصفیه مشابه می باشند می پردازیم.
اهمیت بهره برداری و راهبری مناسب تصفیه خانه فاضلاب
بهره برداری مناسب و صحیح می تواند بازدهی سیستم های تصفیه آب و فاضلاب را افزایش دهد و از طرف دیگر موجب بهینه سازی هزینه های بهره برداری شود.
آشنایی با عملکرد واحدهای مختلف تصفیه خانه فاضلاب جهت بهره برداری صحیح
واحد های مختلف تصفیه فاضلاب با توجه به نوع فاضلاب ورودی به تصفیه خانه مانند فاضلاب بهداشتی ، بیمارستانی و صنعتی و پیرو آن فرایندها و روش های انتخاب شده جهت تصفیه مشخص می شوند. هر چقدر تعداد و پیچیدگی های این واحد ها بیشتر باشد بهره برداری از تصفیه خانه فاضلاب تخصصی تر می باشد. در اینجا به متداول ترین آن ها اشاره می کنیم :
- آشغالگیری: معمولا اولین واحد در یک تصفیه خانه فاضلاب است.
- ته نشینی اولیه : جهت حذف مواد معلق که امکان ته نشینی ثقلی آنها وجود دارد مورد استفاده قرار می گیرد.
- چربی گیری : جهت حذف چربی مورد استفاده قرار میگیرد و از چربی گیر ثقلی ساده تا انواع فرایند های پیشرفته مانند DAF را شامل می شود.
- متعادلساز و ایستگاه پمپاژ فاضلاب : جهت متعادلسازی و پمپاژ فاضلاب ورودی به تصفیه خانه مورد بهره برداری قرار می گیرد.
- هوادهی لجن فعال : توسط هواده های سطحی یا عمقی فاضلاب هوادهی شده و شرایط رشد میکروارگانیسم های هوازی فراهم می گردد.
- ته نشینی بیولوژیکی : در این واحد لجن فعال به صورت ثقلی ته نشین می گردد و از فاضلاب جدا می شود.
- واحد غشایی MBR : در فرایندهای غشایی فاضلاب با عبور از غشاء یا ممبران نیمه تراوا تصفیه می شود. بهره برداری تصفیه خانه ها با روش غشایی نیاز به تخصص بالایی دارد.
- ضدعفونی : در این واحد به وسیله روش های مختلف گندزدایی فاضلاب ضدعفونی می شود.
- واحد پمپاژ : در بخش های مختلف تصفیه خانه مثلا قبل از فیلترهای تحت فشار جهت پمپاژ فاضلاب با دبی و فشار مشخص مورد استفاده و بهره برداری قرار می گیرد.
- واحد فیلتراسیون و غشایی : فیلتراسیون می تواند شامل فیلتر شنی ، فیلتر کربنی ، میکرو فیلتر و اولترافیلتر باشد. فیلترهای شنی و کربنی ممکن است به صورت ثقلی یا تحت فشار طراحی و مورد بهره برداری قرار گیرند. روش های غشایی شامل روش های اسمز معکوس RO و نانوفیلتراسیون NF می باشد.
- واحد فیزیکی شیمیایی : در این فرایند اضافه نمودن مواد شیمیایی به فاضلاب و پساب موجب انعقاد ، لخته سازی و ترسیب آلاینده های فاضلاب شده وسپس این آلاینده ها در واحد ته نشینی شیمیایی ته نشین می گردد.
مهمترین وظایف اپراتور در راهبری و بهره برداری از تصفیه خانه فاضلاب
مهمترین وظایف اپراتور جهت راهبری و اپراتوری تصفیه خانه فاضلاب که می بایست طی یک دفترچه راهنما و دستورالعمل مشخص انجام شود به شرح زیر است
- چک نمودن ظاهری مخازن و تجهیزات
- چک نمودن صدای تجهیزات الکتریکی
- بررسی نشتی آب و فاضلاب و نشتی روغن از تجهیزات
- تمیز کردن واحدهای گوناگون و دیواره های مخازن
- آچارکشی بخش های در معرض لرزش مانند میکسرها
- گریس کاری و تعویض کردن واسکازین الکتروموتورها و بلوئرها در دوره های مشخص بهره برداری
- بررسی و تمیز نمودن پمپ های لجن کش
- بررسی تسمه و هواکش بلوئرها
- آماده سازی مواد شیمیایی و بررسی دبی و دوز تزریق مواد شیمیایی
- بازرسی دبی ورودی و دبی خروجی تصفیه خانه فاضلاب
- چک نمودن کیفیت فاضلاب ورودی و پساب خروجی در مدت بهره برداری
- جمع آوری مواد شناور شده در سطوح واحدها
- بررسی گرفتگی فیلترها جهت بکواش یا تعویض
- تخلیه لجن از مخازن ذخیره لجن در مدت راهبری
- برسی عملکرد فلوتر پمپ ها
- بررسی گرفتگی فیلتر مکش و لوله های مکش و دهش پمپ های تزریق
مواد مصرفی در بهره برداری از پکیج تصفیه فاضلاب یا تصفیه خانه فاضلاب
- مواد شیمیایی : بر اساس دستورالعمل بهره برداری تصفیه خانه فاضلاب با میزان مشخصی از مواد شیمیایی محلول سازی انجام شده و به واحدهای معین شده تزریق می شود.
- فیلتر ها و ممبران ها : در صورت لزوم و به صورت دوره ای بایست تعویض شوند.
- گسکت پمپ ها : در صورت لزوم و به صورت دوره ای بایست تعویض شوند.
- روغن جعبه دنده بلوئر هوادهی : در صورت لزوم و به صورت دوره ای بایست تعویض شوند.
مشکلات بهره برداری از تصفیه خانه های فاضلاب
- گرفتگی پمپ ها
- تولید کف ، رایزینگ و بالکینگ در فرایند های بیولوژیکی هوازی
- تولید بو و آلودگی های محیطی
- گرفتگی فیلترها و ممبران ها
- گرفتگی مسیر لوله ها
آزمایش های لازم جهت راهبری و بهره برداری از تصفیه خانه فاضلاب
مطابق با دستورالعمل بهره برداری تصفیه خانه فاضلاب آزمایشات گوناگونی به منظور کنترل فرایند و اطمینان از عملکرد سیستم تصفیه فاضلاب می بایست انجام شود که مهمترین آن ها به شرح زیر است:
- اندازه گیری دبی فاضلاب ورودی و فاضلاب خروجی و اندازه گیری دبی واحد ها و مسیرهای گوناگون که از اهمیت برخوردارند مانند دبی لجن مازاد خروجی از واحدهای گوناگون یا دبی لجن برگشتی در فرایندهای بیولوژیکی
- اندازه گیری شاخص های مهم کیفی در فاضلاب ورودی و پساب تصفیه شده و بخش های مهم دیگر
- آزمایش جارتست به منظور تعیین نوع و دوز بهینه مواد شیمیایی در فرایندهای فیزیکی شیمیایی
- تعیین میزان اکسیژن آزاد در حوضچه هوادهی در فرایندهای بیولوژیکی هوازی
- آزمایشات ته نشینی با استفاده از استوانه مدرج یا مخروط ایمهوف
شاخص های مهم در بهره برداری و راهبری تصفیه خانه فاضلاب و پکیج تصفیه فاضلاب
• pH: فرایندهای گوناگون تصفیه از میزان pH تاثیر می گیرند. برخی از آن ها در پی اچ خاصی عمل نموده و یا اگر pH از بازه خاصی خارج شود عملکرد آن ها مختل می شود.
- اکسیژن محلول DO : اکسیژن محلول به خصوص در فرایند های بیولوژیکی هوازی جهت تامین شرایط مشخص بیولوژیکی در بهره برداری و راهبری تصفیه خانه اهمیت دارد.
- قابلیت ته نشینی : قابلیت ته نشینی در ته نشینی های ثقلی ، فرایندهای بیولوژیکی و ترسیب شیمیایی می بایست مورد بررسی قرار گیرد.
- رنگ لجن در سن های مختلف آن متفاوت می باشد. لجن با سن کمتر دارای رنگ قهوه ای روشن تر و لجن با سن های بالاتر دارای رنگ قهوه ای شکلاتی می شود. سن لجن در فرآیند تصفیه لجن فعال از نوع هوادهی گسترده به طور معمول ۲۰ تا ۳۰ روز می باشد.
- رنگ و سن لجن ، میزان لجن برگشتی ، میزان لجن مازاد ، میزان مواد مغذی : مواردی هستند که در روش های بیولوژیکی مانند روش لجن فعال از اهمیت برخوردارند.
- دما : دمای فاضلاب به خصوص در روش های بیولوژیکی بر راندمان فرایند تاثیر گذاشته و در بهره برداری تصفیه خانه فاضلاب از اهمیت بالایی برخوردارند.
- ملاحظات هیدرولیکی : تلاطم در حوضچه ته نشینی ، جریان های میانبر در مواردی که به حرکت فاضلاب در مسیر مشخصی نیاز است ، دبی مازاد یا کمتر از بازه در نظر گرفته شده در طراحی از جمله این موارد هیدرولیکی است که در بهره برداری باید مورد توجه قرار داد.
