تصفیه فاضلاب صنایع نساجی و الیاف

آب درصنایع نساجی:

آب به میزان قابل توجهی در طول فرایند نساجی به مصرف می رسد .مصرف آب به ازای هر کیلو گرم محصول در صنعت نساجی(200-100) لیترمی باشد.

میزان مصرف آب در فرایند ها و تولیدات مختلف نساجی متفاوت است. فرایند های خاص رنگرزی و شتشوی پس از چاپ بیشترین میزان مصرف آب را به خود اختصاص می دهد.

موارد صنایع نساجی در ایران

1- نساجی الیاف مصنوعی

2- صنعت کشبافی

3- صنعت کنف باف

4- صنعت پلی پروپیلن

5- صنعت جوراب بافی

6- صنعت فرش ماشینی و نمد بافی و غیره

7- نساجی نخی

شناخت الیاف مصرفی در صنعت نساجی:

– الیاف طبیعی : پنبه ، پشم ، کنف ، ابریشم ، کتان

– الیاف سلولزی : رایون ، استات

– الیاف مصنوعی : پلی استر ، نایلون

شناخت فرایندهای صنایع نساجی:

فرایندهای خشک : مراحل ابتدایی عملیات نساجی نظیر ریسندگی و بافندگی که در طول فرایندهای آنها کمتر به آب نیاز است .

فرایند های تر : بخش رنگرزی و تکمیل منسوجات با بیشترین میزان آب ( تولید فاضلاب )

آهار زنی:قبل از عملیات بافندگی نخ تار ( برای پارچه های پنبه ای و مخلوط پنبه – پلی استر ) با آهار پوشش داده می شود .

آماده سازی:در این مرحله کالای خام برای رنگرزی و چاپ یا عرضه به صورت سفید آماده می گردد و بالاترین حجم کار را به خود اختصاص می دهد.

آلاینده های اصلی از عملیات مقدماتی یا آماده سازی شامل:آب ، قلیا ، BOD ، COD و مقادیر کمی مواد نامطلوب از جمله فلزات و سورفاکتانت ها هستند.

Scouring

Scouring : فرایند پاکسازی است که طی آن ناخالصی های الیاف نخ یا پارچه را شامل مواردی نظیر روغن، ضایعات پنبه یا خار و خاشاک ، آهارهای محلول در آب، مواد آنتی استاتیک خارج می شود .پساب شستشو در نساجی نه تنها آلودگی خیلی بالایی دارد از نظرکمی نیز بیش از سایر انواع پساب ناشی از شستشوی پنبه است .

سفید گری (Bleaching)

– فرایندی شیمیایی برای حذف رنگهای ناخواسته پارچه یا الیاف

– متداولترین مواد سفید کننده عبارتند از :

پراکسید هیدروژن

گاز دی اکسید گوگرد

هیپوکلریت سدیم

کلریت سدیم

رنگرزی

محصول نساجی با استفاده از تجهیزات ، تکنیکها و طیف وسیعی از رنگدانه ها رنگ می شود . در طول عملیات رنگرزی علاوه بر رنگ از مواد شیمیایی کمک کننده نیز استفاده می شود که جذب و تثبیت رنگ را تسهیل می نماید.

فرایند های رنگرزی:

– به علت خاصیت جذب رنگ الیاف، ملکولهای رنگ، محلول را ترک کرده و در طول مدت زمان لازم ( از دقیقه تا ساعت ) وارد الیاف می گردند .

– مواد شیمیایی کمک کننده و شرایط کنترل شده حمام رنگ به این عمل شتاب می دهد .

– پس از تثبیت رنگ کالای مورد نظر برای حذف رنگهای تثبیت نشده شستشو می گردد.

دسته بندی رنگ

– رنگها را بر اساس ساختمان شیمیایی، نوع کاربرد یا نوع مصرف نهایی طبقه بندی می کنند .

– طبقه بندی اصلی رنگها بر اساس طبیعت شیمیایی آنها و نوع الیاف بکار رفته صورت می گیرد .

– نوعی دسته بندی دیگر بر اساس خطرناک یا غیر خطرناک بودن آنها است که به آن دسته بندی زیست محیطی می گویند.

چاپ (Printing)

چاپ همانند رنگرزی روشی است برای استفاده از رنگ در پارچه، چاپ می تواند برای الگوها و طراحی های پیچیده بر روی پارچه بکار رود .در این عملیات رنگ که معمولاً به شکل خمیر است و با استفاده از ماشین آلات و به کمک روشهای مختلفی بر روی پارچه می نشیند. برای تثبیت رنگ پارچه با بخار، گرما یا مواد شیمیایی در تماس قرار می گیرد.

منابع اصلی تولید پساب چاپ

– شستشوی مخازن و رنگدانه های مصرفی

– شستشوی شابلون ها

– شستشوی رنگ و رنگدانه باقیمانده بر روی منسوجات

– چاپ در مقایسه با عملیات مقدماتی نظیر آهارگیری و سفید گری، مصرف آب کمتر و BOD پایین تری به همراه دارد .

شستشوی پارچه های چاپ شده، حدود یک چهارم آب مورد نیاز از شستشو های دیگر را به مصرف می رساند .

تصفیه خانه کارخانه الیاف در شهرک صنعتی دلیجان به روش چربی گیری + انعقاد و لخته سازی + فیلتر شنی

ویژگی های پساب نساجی

1.درجه حرارت بالا

به علت مصرف بخار آب در واحدهای رنگرزی و چاپ و نیز مصرف آب داغ در عملیات سفید گری و آهار گیری درجه حرارت پساب این واحدها اغلب بین C 50 – 30 است .

2. pH

اکثر فرایندهای صنایع نساجی به دلیل مصرف مواد قلیایی دارای pH بالا هستند به جز فرایند آهار زنی و واحدهای منسوجات که پساب اسیدی تولید می کنند.

3. رنگ

یکی از ویژگیهای مهم پساب نساجی در صورتی که میزان رنگ زیاد باشد گاهی رنگ پس از تصفیه نیز در پساب مشاهده میشود که با تخلیه به آبهای پذیرنده مانع نفوذ نور خورشید به طبقات زیرین آب می گردد .

4. املاح قابل ته نشین

میزان مواد قابل ته نشین در پساب دارای نوسانات زیادی است و به نوع فرایند تکمیلی , نوع الیاف پارچه و همچنین پیوسته یا مداوم بودن سیستم بستگی دارد .برخی مواد نامحلول در آب به صورت معلق هستند و به سادگی فیلتر نمی شوند.

5.سورفاکتانتها

این ترکیبات به عنوان شستشو دهنده ، امولسیون کننده ، ترکننده و همچنین تنظیم کننده فرایند رنگرزی به کار می روند .

بطورکامل قابل تجزیه بیولوژیکی نیستند و از سیستم تصفیه می گذرند.

6. فلزات

کادمیوم به ندرت در این پساب یافت می شود . مس ، کروم ، کبالت می تواند از فرایند رنگرزی به پساب وارد شود .

برخی فلزات دیگر نظیر روی و جیوه نیز در بعضی از فرایندها ویا به عنوان ناخالصی های مواد اولیه می توانند در پساب حضور داشته باشند .

7.هیدرو کربنها

منشأ اصلی آن روغنهایی است که برای پوشش الیاف بکار می رود تا به آنها لغزندگی ببخشد همچنین هیدرو کربنها به میزان کمتر می توانند از بقایای ترکیبات آهار ناشی شوند .

8. ترکیبات آلی هالوژن دار: پارامتر AOX

Adsorbable organic Hallogen Compounds شامل طیفی از مواد در پساب می شوند از جمله هیدرو کربن های کلر دار بسیار فرار ، PVC، پیگمنت سبز غیر سمی، کلرو فنلهای سمی و …

منابع AOX عبارتند از : سفید کننده های کلردار ، ضد بید کننده پشم ، شتاب دهنده رنگ که در الیاف مصنوعی به کار برده میشوند ، رنگهای راکتیو کلردار و صابونهای حلال با حلالهایی از هیدرو کربن های کلردار .

فاضلاب ورودی به تصفیه خانه فاضلاب کارخانه الیاف دلیجان فاضلاب خروجی از ته نشینی و قبل از فیلتر شنی